Inleiding

Een kat die een nieuwe kitten aanvalt, voelt voor veel baasjes als een noodsituatie, maar in de meeste gevallen gaat het om begrijpelijk – en oplosbaar – gedrag. Katten hechten sterk aan hun territorium en aan voorspelbare routines; een plotselinge verandering (een extra dier, andere geuren, nieuwe situaties, veel bezoek) kan angst, onzekerheid en daarmee agressie oproepen. Katten bieden vaak weerstand tegen een nieuwe kitten om hun territorium te beschermen. De ene kat reageert nieuwsgierig, de andere kat juist afwerend of defensief; blazen, grommen, fixeren met de ogen, een stijve staart of zelfs bijten en krabben zijn dan communicatiesignalen. Katten hebben tijd nodig om aan elkaar te wennen en dit kan enkele dagen tot weken duren. Het doel is niet om ze in één dag beste vriendje te laten worden, maar om ze stap voor stap aan elkaar te laten wennen tot ze stressvrij naast elkaar kunnen leven. Dat vraagt om langzaam opbouwen, veilige aparte ruimtes, het herkennen van lichaamstaal, en het uitsluiten van een medische oorzaak.

Een goede introductie begint met rust. Geef de kitten een eigen kamer met alles wat hij nodig heeft – brokken, water, kattenbak, krabpaal, ligplek en speelgoed – en houd de deur dicht. Zo kan de oudere kat op afstand wennen aan de geur van de nieuweling zonder dat er direct een gevecht of achtervolging ontstaat. Het is raadzaam om de katten pas samen in dezelfde ruimte te introduceren als ze eraan gewend zijn om elkaars geur te ruiken. In deze fase is het normaal dat een kat blaast; dat is geen teken van “slechte kat”, maar een duidelijke stop-boodschap. Jij helpt door prikkels te doseren, grenzen te bewaken en positieve associaties te bouwen (eten, spelen, rust). Hopelijk zie je de laatste tijd daarna al sneller ontspanning: korter blazen, zachtere orenstand, minder gespannen rug.

Waarom reageert de ene kat agressief?

Agressie tussen twee katten komt zelden uit het niets. Soms is er pijn (bijv. artrose, gebitsproblemen) en is aanraken onaangenaam; soms is er stress door veranderingen in het huishouden, en vaak speelt territorium een rol. Een kat die zich intern onveilig voelt, gaat extern controlerend gedrag vertonen: bewaken van deuropeningen, trekken naar favoriete slaapplekken, harde blazen bij de eerste ontmoeting. Ook opvoeding en socialisatie tellen mee: een kitten dat te vroeg uit het nest is gehaald, heeft minder tijd gehad om in sociaal spel van broertjes en zusjes te leren hoe hard hij mag bijten voor de ander “piept”. Het is belangrijk om te voorkomen dat een kitten te vroeg uit het nest wordt gehaald, omdat dit sociale vaardigheden aantast. Zo’n kitten weet het vaak niet beter, en springt dan letterlijk op de oudere kat. Die oudere kat – zeker als het een kater op leeftijd is of juist een gevoelige poes – kan hierdoor sneller agressief reageren, simpelweg omdat hij niet tegen dat tempo kan.

Medische oorzaken eerst uitsluiten

Blijft de agressie de hele tijd heftig of is hij ineens ontstaan, ga dan naar de dierenarts. Laat controleren op gebit, gewrichten, huidpijn, oorontsteking, urinewegproblemen en eventuele medische oorzaak die aanraking pijnlijk maakt. Zorg ervoor dat er altijd een terugtrekruimte is voor beide katten. Een kat met pijn reageert sneller opdringerig gedrag van een kitten met grommen of uithalen, en dat is niet “stout” maar logisch. Bespreek ook of en wanneer gecastreerd/gesteriliseerd zinvol is; bij sommige dieren daalt de spanning merkbaar na een paar weken tot een half jaar. Medische check eerst, gedrag daarna: stoppen met forceren tot je weet dat het lijf oké is.

Lichaamstaal lezen: blazen is een waarschuwing, geen veroordeling

Wanneer een kat blaast, zegt hij: “afstand houden”. Kijk naar het complete plaatje: oren plat of zijwaarts, staart strak of opgezet, pupillen groot, rug gespannen – dit is arousal. Reageer hierop door langer afstand te creëren, prikkels te vermijden en rust te laten terugkeren. Een enkel blaasje bij een nieuw geluid of bij kort snuffelen is in de introductieweken normaal. Escaleert het naar vechten of springen op elkaar, dan heb je te snel opgebouwd. Ga een stap terug in je plan, verkort contactmomenten, verhoog voorspelbaarheid (zelfde tijdstip van slapen, spelen, voeren) en bied beide dieren veilige ontsnappingsroutes.

Start veilig: aparte ruimtes en een duidelijk dagritme

Zet in week 1 twee compleet ingerichte zones neer. In de kittenkamer liggen brokken en water niet pal naast de kattenbak; er is een lage krabpaal en een zachte slaapplek. In het territorium van de oudere kat hou je looproutes vrij (banken niet tegen deuropeningen), zodat hij controle ervaart. Wissel dagelijks dekentjes of doekjes uit (wrijf ze langs de kaaklijn; daar zitten geurklieren) en leg die bij de andere kat. Zo bouw je geur-acceptatie zonder risico op gevecht. Het is verleidelijk om “even te kijken hoe het gaat”, maar langzaam is hier sneller: korte sessies, goede afsluitingen, veel voorspelbare rustblokken.

Eten als lijm: positieve associaties bouwen

Laat in week 1–2 de dieren aan weerszijden van een dichte deur eten. Daarna kun je een hekje of kier gebruiken voor zichtcontact terwijl ze brokken of natvoer krijgen. Eten doorbreekt spanning en helpt “de andere kat = fijne dingen” te koppelen. Merk je blazen of fixeren, vergroot dan de afstand en voer korter. Sluit altijd af met iets positiefs – even hengelspel met de kitten, een voerpuzzel voor de oudere kat – zodat de sessie eindigt voordat de spanning oploopt. Zo verzamel je leuke momenten die optellen.

Spel en energie: stuur op gedrag vóór het misgaat

Kittens leren door te spelen, maar ruw spel kan voor een oudere kat te veel zijn. Kittens ontdekken de wereld door te proeven, kijken, luisteren, ruiken en te voelen. Plan daarom vóór contactmomenten een actieve speelsessie met een hengel, zodat de piekenergie eruit is. Leid trekken aan staart of poten om naar een speeltje dat beweegt. Gaat de kitten tóch op de oudere kat af, stoppen dan het contact zonder straf: schuif een kussen ertussen of lok de kitten met een voertje mee. Straf vergroot angst; alternatief gedrag belonen werkt beter. Denk aan voersporen, targettraining of clicker-oefeningen van één minuut: kort, leuk, klaar. Kittens leren veel door 'sociaal spel' onder elkaar, wat hen helpt om grenzen en interacties te begrijpen.

Geurmanagement: de onzichtbare snelweg

Katten herkennen elkaar primair aan geur. Was je één dier, dan ruikt hij “vreemd” en kan de ander opnieuw blazen. Plan wasbeurten of dierenartsbezoeken niet midden in de introductie, of meng geuren daarna bewust (doekje, gezamenlijke ligplaats wisselen). Een feromondiffuser kan stress net genoeg verlagen om succesmomenten te stapelen – geen wondermiddel, wel nuttig gereedschap. Gebruik desnoods kattenkruid of valeriaanspeeltjes in de kittenkamer, maar kijk of je dier daar rustiger of juist drukker van wordt; niet elke kat reageert gelijk.

---

Van zien naar samen: gecontroleerde ontmoetingen

Wanneer er aan de deur geen grommen meer klinkt en blazen kort blijft, kun je de deur een klein beetje openen met een gaaspaneel ertussen. Bouw pas door naar vrij contact als je meerdere rustige, korte sessies achter elkaar hebt gezien. Zorg voor hoogtes (planken, krabpalen) en meerdere vluchtroutes, zodat niemand klem zit. Zet, zodra het kan, twee kattenbakken per kat neer (vuistregel: aantal katten + één) en meerdere voer- en waterplekken. Eén bron creëert competitie; meerdere bronnen geven keuze en verminderen agressie.

Oudere kat vs. kitten: tempo aan de gevoeligste kant

Een oudere kat heeft vaak een lagere stresstolerantie, soms ook lichamelijke pijn of stijfheid. Hij wil vaak slapen in plaats van spelen en wordt niet blij van een kleine spring-intifada in zijn nek. Geef hem strategische rustplaatsen waar de kitten niet gemakkelijk bij kan (hoog en toegankelijk via een trapje dat alleen de oudere kan gebruiken). Beperk fysieke spelmomenten tussen de dieren en introduceer in plaats daarvan “parallelle” gezelligheid: samen liggen in dezelfde ruimte met meters ertussen, naast elkaar brokken eten met een tafel ertussen, of rustig uit het raam dieren bekijken. Acceptatie is genoeg; “beste vriendje” hoeft niet. Het is beter om geen kitten bij een oudere kat te plaatsen, tenzij het leeftijdsverschil maximaal twee jaar is.

Escalatie voorkomen en veilig ingrijpen

Zie je stijgende spanning – stijve rug, grote pupillen, zwiepende staart, fixeren – stoppen dan vóór de uitbarsting. Leg een groot kussen of karton tussen de dieren, maak een zacht geluidje en leid daarna ieder naar zijn eigen kamer. Pak geen gespannen kat met je handen op; dat eindigt te vaak in krabben of bijten. Sluit af met iets kalmerends: snuffelmat, likmat, of rustig slapen in de eigen zone. Herhaal later een kortere, positievere versie van dezelfde ontmoeting.

Hond in huis? Introduceer combinaties apart

Woont er ook een hond? Introduceer dan eerst kat–kat, daarna hond–kitten en hond–oudere kat – langzaam en met de hond aangelijnd. Een exciterende hond kan de spanningsboog tussen de katten opjagen, waardoor het lijkt alsof de katten ruzie hebben “om niets”. Extra management (hekjes, baby gates) loont zich hier dubbel; rust is het medicijn.

Sociale geschiedenis: asiel, nestgenootjes en “goed gesocialiseerd”

Een asielkat brengt vaak onbekende bagage mee: andere geur, andere regels, soms weinig recent sociaal spel. Een kitten dat weinig contact had met nestgenootjes kan minder remming kennen in bijten. “Goed gesocialiseerd” betekent dat een dier in kritieke periodes voldoende vriendelijke, gevarieerde ervaringen heeft opgedaan; mis je die, dan is dat geen definitieve stempel, maar wel een signaal om langer en langzaam te introduceren, met extra microstapjes en meer voorspelbaarheid. Een kitten leert door ervaringen in het nest sociale vaardigheden van andere kittens, wat essentieel is voor hun ontwikkeling.

Veelgemaakte fouten (en wat dan wél)

Te snel samen loslaten (“ze zoeken het maar uit”) leidt vaak tot gevecht en terugval. Straffen vergroot angst en agressie. Eén kattenbak en één voerplek veroorzaakt competitie. De oplossing: microstappen, korte sessies, meerdere bronnen, hoge plekken, en jij als regisseur van leuke momenten. Blijft het stroef, kijk dan kritisch naar prikkels door de dag heen: speeltijd op vaste tijden, genoeg slapen, voorspelbaar voeren, en duidelijke grenzen (niet op de vensterbank waar de ander ligt).

Wanneer professionele hulp inschakelen

Wordt iemand gewond, blijft de agressie hevig ondanks een zorgvuldig schema, of vermoed je complexe opvoeding- of traumafactoren, schakel dan een kattengedragsdeskundige in. Een frisse blik ziet vaak patronen – bijvoorbeeld één lastige drempel of voedsel-triggers – die jij in het moment mist. Combineer dit met je dierenarts, zodat je zeker weet dat je niet met een medische oorzaak worstelt.

---

Week voor week: een realistisch schema

Week 1 staat in het teken van wennen op afstand: geuren uitwisselen, eten aan weerszijden van een deur, korte zichtcontacten via een kier, veel slapen en spelen gescheiden. Week 2 introduceert gecontroleerde vrije momenten: 2–3 sessies per dag van 2–5 minuten, altijd afsluiten vóórdat spanning stijgt. Week 3 verlengt sessies en bouwt parallelle gezelligheid uit: naast elkaar in dezelfde ruimte met meters ertussen, brokken op verschillende hoeken, ieder een eigen krabplek. Week 4 is evaluatie: waar gaat het goed, waar blijft nog blazen of fixeren? Soms ga je een stap terug – dat is geen mislukking maar professioneel tempo. Onthoud: de benchmark is dat iedereen zich veilig voelt, niet dat ze in één mand slapen.

Signalenlogboek: meten is weten

Houd een kort log bij: datum, duur van de ontmoeting, context (net gegeten? net spelen?), welke signalen (grommen, blazen, fixeren, springen), en hoe je het afsloot. Al snel zie je patronen: “na drukke middag gaan ze sneller in gevecht”, of “na hengelspel bijna nooit agressief.” Dat maakt het makkelijk om je plan bij te sturen en successen te herhalen. Kleine overwinningen – vijf minuten samen zonder drama, een snuffel zonder bijten – zijn goud waard.

Gezondheid en veiligheid, elke dag opnieuw

Controleer na ieder incident op wondjes, hoe klein ook. Reinig, let op zwelling of warmte, en neem bij twijfel contact op met de dierenarts. Houd drinken en eten in de gaten; niet eten, braken of koorts vraagt altijd om actie. Denk aan veilige nagelverzorging (geen grove trekken aan poten), en aan het beperken van glijpartijen bij achtervolgingen (vloerkleden doen wonderen). In een huis waar iedereen weet wat de regels zijn en waar bronnen niet schaars zijn, daalt de stress voorspelbaar.

Samenvatting: langzaam is snel, rust is winst

Agressie tussen twee katten bij de komst van een nieuwe kitten komt voort uit angst, territorium en soms pijn. Door langzaam te introduceren via aparte ruimtes, geurkoppeling en korte, positieve ontmoetingen, bouw je vertrouwen op. Rust laten bij spanning, succesmomenten stapelen, bronnen verdubbelen (kattenbakken, voer, water) en tijdig medische oorzaken uitsluiten vormen de ruggengraat van je plan. Niet elk duo wordt hecht, maar naast elkaar leven zonder gevecht is een realistisch en waardevol doel. Blijf kijken, herkennen, bijsturen en vier elk klein stapje – de weg naar harmonie is geen sprint, maar een beheerst parcours.

Snelle checklist voor op de koelkast (ter herinnering in volledige zinnen)

Plan vaste momenten van spelen en slapen, voer op twee plekken, houd de introducties kort en eindig positief. Let op lichaamstaal: oren, staart, rug en ogen vertellen je alles. Stoppen vóór escalatie en daarna ieder dier terug naar zijn kamer. Bij medische oorzaak-twijfel direct de dierenarts bellen. Herhaal wat werkt, vermijden wat triggert, en geef het proces langer de tijd dan je denkt: weken is normaal, dagen is mazzel. En onthoud – zelfs andere kittens en volwassen dieren met een pittig verleden kunnen met het juiste tempo leren wennen.