Waarom je kat haar mond likt: Oorzaken en wat je moet weten

Inleiding tot katgedrag

Elke kat heeft zijn eigen karakter, maar ene kat en andere kat delen een opvallende gewoonte: ze likt vaak. Voor het baasje is dit gedrag soms aandoenlijk, soms zorgwekkend. Begrijpen waarom je kat likt – of het nu haar eigen haarkleed is of jouw hand – helpt om de juiste zorg te bieden.

Katten besteden gemiddeld een derde van de dag aan zichzelf verzorgen. Met hun ruwe tong verwijderen ze vuil uit de haarkleed, verdelen eigen geur en stimuleren de huid – een perfect schoonmaak- en kalmeringsritueel. Toch kan overmatig likken wijzen op een medische oorzaak of stress. Dit artikel bespreekt de meest voorkomende oorzaken, hoe je ze kunt identificeren en wat je eraan kunt doen.

Medische oorzaken van likken

Een pijnlijke aandoening in de mond, bijvoorbeeld ontstoken tanden of tandsteen, maakt dat de kat steeds haar lippen en mond likt. Het likken is dan een duidelijk teken van pijn en ongemak. Kale plekken rond de bek of op de poten worden vaak gezien.

Allergieën behoren eveneens tot de belangrijke oorzaak van overmatig likken. Bij huidirritatie zal de kat likt op dezelfde plek tot er dunne vachtplekken ontstaan. Ook het feline hyperesthesie syndroom, hoewel zeldzaam, kan tot dwangmatig likgedrag leiden.

Raadpleeg altijd een dierenarts voor diagnose. De dierenarts kan de aandoening identificeren, medicatie voorschrijven en pijn verlichten. Soms is een antibioticum of pijnstiller nodig, soms dieetvoeding om allergieën te temperen. Door tijdig medisch in te grijpen verklein je het risico dat de kat zijn haarkleed blijvend beschadigt.

Overmatig likken en stress

Niet elke oorzaak is lichamelijk. Bij stress of angst gaat de kat vaak likt alsof ze zichzelf wil geruststellen. Een verhuizing, nieuwe hond of veel katten in huis kan bij ene kat meer spanning oproepen dan bij een andere kat. Het gevolg is een vicieuze cirkel: likken leidt tot dunne vachtplekken, die weer jeuken en de kat waarschijnlijk nog meer doet likt.

Let op subtiele signalen van stress: de kat slaapt onrustig, verstopt zich, miauwt anders of likt in jouw bijzijn haar buik. Creëer een rustige omgeving, geef voorspelbare voer- en speelmomenten en zorg voor voldoende schuil- en klimplekken. Feromoonverstuivers kunnen helpen om het territorium veilig te laten ruiken. Blijft het gedrag bestaan, ga opnieuw naar de dierenarts om een onderliggende ernstige kwaal uit te sluiten.

Sociaal gedrag en likken

Likken is ook een vorm van genegenheid. Wanneer je kat je hand likt en zich laat geaaid worden, is dat een teken dat ze je aardig vindt. Katten vinden het prettig om te bevestigen dat jij bij de groep hoort; jouw huid krijgt zo een vleugje van hun vertrouwde geur. Een kat ziet likken dus niet alleen als wassen maar als sociaal cement.

Bij kittens begint dit al: de moederkat likt haar jongen om hen te verzorgen, stimuleren en geruststellen. Later nemen nestgenoten het over, en wanneer het volwassen dier is, kan het baasje dezelfde rol krijgen. Door rustig te reageren en het gedrag te waarderen, versterk je jullie band.

Kat ziet, ruikt en reageert

Een kat ziet beweging anders dan mensen en ruikt veel beter. Waar jij niets bijzonders opmerkt, kan de kat een nieuwe geur op je kleding herkennen. Soms likt ze omdat ze restjes zout van je huid proeft of een onbekende substantie wil identificeren. Andere keren is het simpelweg nieuwsgierigheid: de tong fungeert als tastzintuig.

Onthoud dat wat voor ons geen smaak heeft, voor de kat intens kan ruiken. Daarom zie je je kat soms plots je haar of gezicht likt nadat je een nieuw parfum hebt gebruikt. Door het gedrag te observeren en de omgeving te analyseren, kun je de oorzaak achterhalen.

Ruwe tong: natuurverschijnsel, geen agressie

Het schuurpapier-effect van de ruwe tong kan voor jouw lippen of handen onaangenaam aanvoelen, maar is volkomen normaal. De kleine weerhaakjes – papillen – op de tong helpen de kat om losse haren uit de haarkleed te trekken en vlees van botten te schrapen. Het is dus geen teken van agressie.

Als het likken te intens wordt, verleg dan voorzichtig haar aandacht met een speeltje of wat lekkers. Beloon kalm gedrag zodat de kat begrijpen wat je verwacht. Zo voorkom je irritatie zonder de affectie af te wijzen.

Praktische tips voor het baasje

Als baasje kun je veel doen om overmatig likken bij ene kat te beperken. Observeer wanneer de kat likt: gebeurt het vooral wanneer hij wakker wordt, na het eten of als jij thuiskomt? Noteer de momenten die je gezien hebt in een logboek. Zo kun je de oorzaak beter identificeren en er eerder voor zorgen dat passende maatregelen worden genomen.

Bied de kat een verrijkte leefomgeving. Klimplanken, schuildozen en krabspeelgoed geven hem afleiding. Wanneer meerdere katten samenleven, verdeel dan de middelen: zorg voor meerdere kattenbakken, etensbakken en waterpunten. Minder competitie leidt tot minder stress, waardoor de kat minder likt.

Vermijd straf. Gedrag zoals likken is zelden bedoeld om je te ergeren; het is meestal een teken van ongemak of een zoektocht naar affectie. Straffen verhoogt stress en kan het lik-gedrag en andere betekenis van probleemgedrag verergeren.

Wanneer naar de dierenarts?

Ga altijd naar de dierenarts zodra je dunne vachtplekken, pijnlijk tandvlees of een slechte geur uit de bek opmerkt. Tanden en haarkleed moeten regelmatig gecontroleerd worden. De dierenarts kan via lichamelijk onderzoek een ernstige kwaal aan het gebit of een allergie vaststellen. Soms volstaat een eenvoudige medicatie tegen zwelling; soms is een uitgebreid bloedonderzoek nodig om andere kat-gerelateerde oorzaken uit te sluiten.

In sommige gevallen schrijft de dierenarts dieetvoeding voor om allergieën te minimaliseren. Een antibioticakuur of pijnstiller kan het ongemak verlichten zodat de kat minder likt. Laat na afloop controleren of de symptomen echt voorbij zijn; anders is de diagnose mogelijk onvolledig.

Preventie door goede verzorging

Dagelijks borstelen helpt losse haren te verwijderen, zodat de kat minder lang met zijn tong aan zijn haarkleed hoeft te trekken. Regelmatige verzorging versterkt bovendien jullie band. Terwijl jij borstelt, kun je de huid inspecteren op parasieten, zwelling of ander ongemak. Vroegtijdig gezien onregelmatigheden verkleinen de kans op ziekte.

Gebruik kattentandpasta en een zachte borstel om pijn en problemen met de tanden te voorkomen. Een gezonde mond is cruciaal; tand-pijn is een onzichtbare maar veelvoorkomende oorzaak van overmatig likken. Zodra de kat het poetsen toelaat en zelfs geaaid wil worden tijdens de sessie, weet je dat de routine aanslaat.

Andere oorzaken om rekening mee te houden

Soms is er geen fysieke aandoening of stressfactor; de kat likt simpelweg uit gewoonte. Dit kan gebeuren bij katten die als kitten lang zonder prikkels zaten. De handeling heeft dan een zelf-kalmerend effect. Houd rekening met de mogelijkheid dat het likken een symptoom van overgevoeligheidssyndroom, neurologische ziekte of postoperatieve klachten na een ingreep kan zijn.

Ook externe prikkels zoals honden in het trappenhuis, een kater die buiten door het raam te zien is, of een nieuwe geur in huis kunnen de kat alert maken. Het baasje ziet misschien niets, maar de kat ruikt alles. De tong wordt dan gebruikt om de onbekende prikkel te verkennen. Geurmarkering via likken kan ook helpen om het territorium veilig te stellen.

De rol van voeding

Voeding beïnvloedt de haarkleed, de tong en het immuunsysteem. Een dieet rijk aan omega-3-vetzuren kalmeert zwelling en kan dunne vachtplekken voorkomen. Droogvoer van lage kwaliteit laat vaak voedselresten achter in de mond; dit bevordert tandsteen, pijn en uiteindelijk overmatig likken. Overweeg natvoer of gebitsreinigende snacks om de tanden sterker te houden.

Samenvatting

Overmatig likken is niet één aandoening maar een complex signaal. De kat kan pijn ervaren, stress ondergaan of simpelweg affectie tonen. Een oplettend baasje dat het gedrag serieus neemt, de juiste verzorging toepast en tijdig de dierenarts bezoekt, helpt zijn kat gezond en gelukkig te blijven.

Belangrijk teken van mogelijke aandoening is plots slikken na het eten; een tweede teken is langdurig schudden met het hoofd. Blijf alert op zulke signalen en noteer ze in je dagboek.