Kat gaat vaak naar kattenbak maar doet niks: Dit zijn de oorzaken!

Inleiding

Blaasontsteking en blaasgruis zijn veelvoorkomende problemen bij katten en kunnen voor veel ongemak zorgen. Katten zijn meesters in het verbergen van pijn, waardoor blaasproblemen soms pas laat worden opgemerkt. Toch is het belangrijk dat deze klachten altijd serieus genomen worden, want de gevolgen kunnen ernstig zijn. In dit artikel bespreken we de belangrijkste oorzaken, symptomen en behandelingen van blaasontsteking en blaasgruis bij katten. Ook geven we praktische tips om blaasproblemen te voorkomen, zodat jouw kat gezond en gelukkig blijft.

Kat gaat vaak naar kattenbak maar doet niks

Een kat die om de paar minuten naar de kattenbak loopt, langdurig hurkt maar géén of slechts kleine beetjes plassen produceert, vertoont een duidelijk alarmsignaal. Dit is een belangrijk symptoom van urinewegproblemen. Zulke plasproblemen worden meestal veroorzaakt door een medische oorzaak zoals blaasontsteking, blaasgruis of – vooral bij een kater – een plasbuis die (deels) verstopt raakt. Katers lopen door hun nauwere urinebuis een groter risico dat de plasbuis verstopt raakt dan een poes, bij wie dit minder snel voorkomt. Soms zien we zelfs druppeltjes bloed in de urine. Bij de meeste katten met plasproblemen ligt een medische oorzaak ten grondslag. Urineweginfecties bij katten meestal niet bacterieel, waardoor antibiotica vaak niet helpt. Binnenkatten zijn extra gevoelig voor blaasproblemen door minder beweging en meer stress.

Toch hoeft het niet altijd lichamelijk te zijn: stress door een nieuw huisdier, verbouwing, verhuizing, of het opsluiten in een kleine ruimte kan ertoe leiden dat een kattenbak plots te weinig, of juist extreem vaak, bezocht wordt. Stress speelt een grote rol bij het ontstaan van plasproblemen. Omdat katten instinctief hun pijn verbergen, moet elk afwijkend kattenbak-gedrag serieus worden genomen en snel door een dierenarts worden beoordeeld.

Een verstopping van de plasbuis kan binnen paar dagen levensgevaarlijk worden: afvalstoffen hopen zich op, de blaaswand raakt uitgerekt en de kat kan gaan persen zonder resultaat. Als bij een kater de plasbuis verstopt raakt, is dit een spoedgeval dat direct medische hulp vereist. Laat dit altijd controleren; liever één bezoek te veel dan één te weinig.

Urine opvangen

Voor een juiste diagnose is een vers monster urine opvangen essentieel. Het is belangrijk om de urine op een hygiënische manier te vangen. Dat kan thuis: vervang het grit tijdelijk door niet-absorberende kristallen of speciale plastic korrels, zodat de urine bovenop blijft liggen. Gebruik een pipet of spuitje om het in een schoon potje te doen en breng het zo snel mogelijk (maximaal twee uur) naar de dierenarts voor urineonderzoek.

Het laboratorium kijkt naar:

• pH en dichtheid (te geconcentreerde urine bevordert kristalvorming)

• aanwezigheid van bacteriën, bacteriële blaasontsteking of bloed

• aantal kristallen/steentjes (blaasgruis, blaasstenen)

• aanwezigheid van gruis in de urine

Bij twijfel wordt aanvullend lichamelijk onderzoek of een echo geadviseerd. Indien nodig kan aanvullend onderzoek, zoals röntgenfoto's of een echo, worden ingezet om de oorzaak verder te achterhalen. Zo ontdekt men ook andere oorzaken zoals nieren- of schildklierproblemen, diabetes of leverziekten. Verstoppingen kunnen bijvoorbeeld ontstaan door gruis of steentjes in de urinebuis, die bij katten en vooral katers extra aandacht verdienen.

Bak plassen

Sommige katten blijven de bak op en af lopen, hurken telkens kort en maken kleine natte plekjes: typisch beeld bij blaasontsteking. Een blaasontsteking is een ontsteking van de blaaswand, vaak veroorzaakt door bacteriën of kristallen. Een bacteriële blaasontsteking komt bij katten minder vaak voor dan bij de hond, maar als ze optreedt, veroorzaakt ze flinke pijn en stress. Zijn er tegelijk kristallen aanwezig, dan spreken we van kat blaasgruis; deze kristallen kunnen de blaas en urinewegen irriteren, blokkeren of beschadigen. De scherpe randen irriteren de blaas extra en kunnen leiden tot ontstekingen.

Een kater met kat blaasgruis loopt meer risico dat de fijne korrels de smalle plasbuis verstoppen. Ook poezen kunnen blaasproblemen krijgen, maar de kans op verstopping is bij katers groter door hun anatomie. De kat die naar de kattenbak gaat, druppelt wat en kat moeite heeft met doorlopen: onmiddellijk naar de kliniek! De arts kan de blokkade spoelen, antibiotica en pijnstillers geven en de kat via infuus laten drinken om de urineweg te spoelen. Bij de behandeling van kat blaasgruis speelt een speciaal dieet een belangrijke rol om nieuwe kristalvorming te voorkomen.

Onzindelijkheid bij katten kan veroorzaakt worden door medische problemen zoals ontstekingen of blaasgruis, maar ook door gedragsproblemen. Soms komen katten niet meer op de bak door stress, angst of andere gedragsmatige oorzaken; in zulke gevallen is het belangrijk om samen met een gedragsdeskundige naar een oplossing te zoeken.

Buiten de bak plassen

Plast de kat plots op het tapijt of zelfs naast een schone kattenbak? Dat is óók een signaal. Vaak associeert het dier de bak met pijn en zoekt een andere plek. Katten zijn bovendien kieskeurig: een bak die stinkt, op een te drukke plek staat of waar het deksel wiebelt kan hij vermijden. Zet altijd één kattenbak extra neer (regel: aantal katten + 1) op rustige plaatsen, schep dagelijks en ververs twee-wekelijk volledig.

Gedragsmatige oorzaken zoals territoriale stress – bijvoorbeeld een nieuwe kat in huis – kunnen ertoe leiden dat hij sproeit of vaker korte plasjes maakt om zijn geur achter te laten. Een feromoonverdamper of begeleiding door een kattengedragsdeskundige helpt de kat te kalmeren.

Vaak naar de kattenbak

Wanneer de kattenbak constant bezet lijkt, tellen we de klassieke veroorzakers:

1. Blaasontsteking (steriele of bacteriële)

2. Blaasgruis en beginnende blaasstenen

3. Kater verstopt raakt door slijm/kristallen in de plasbuis

4. Andere ziekten (nieren, schildklier, suikerziekte) die veel urine produceren

5. Stress-gerelateerd kattenbak-gebruik

Alle bovenstaande symptomen overlap-pen soms: kleine beetjes plassen, persen, miauwen, pijn, likken aan de geslachtsdelen en kat die bak zat lijkt maar toch teruggaat. Laat het nooit op zijn beloop: een medische oorzaak staat in 80 % van de gevallen centraal en vereist doelgerichte aanpak.

Medische oorzaken

Blaasproblemen bij katten kunnen door verschillende medische oorzaken ontstaan. Een van de bekendste is de bacteriële blaasontsteking, waarbij bacteriën de blaaswand irriteren en ontsteken. Toch is het goed om te weten dat slechts een klein deel van de blaasontstekingen bij katten daadwerkelijk door bacteriën wordt veroorzaakt. Veel vaker spelen blaasgruis of blaasstenen een rol: kleine steentjes of kristallen die de plasbuis kunnen verstoppen en voor veel pijn zorgen. Ook stress kan een grote invloed hebben op het ontstaan van blaasproblemen, doordat het de weerstand van de blaaswand verlaagt. Andere medische oorzaken zijn nierproblemen, suikerziekte, tandpijn of zelfs parasieten. Omdat de oorzaken zo uiteenlopend zijn, is het verstandig om bij de eerste symptomen altijd een dierenarts te raadplegen. Zo kunnen blaasontstekingen, blaasgruis en andere problemen tijdig worden opgespoord en behandeld.

Problemen met de kattenbak

Een schone en toegankelijke kattenbak is essentieel om blaasproblemen bij katten te voorkomen. Katten zijn van nature erg schoon en stellen hoge eisen aan hun kattenbakken. Als de bak vies is, op een onprettige plek staat of moeilijk bereikbaar is, kunnen katten de bak gaan mijden. Dit kan leiden tot ophouden van urine, wat de kans op blaasontsteking, blaasgruis en andere blaasproblemen vergroot. Zorg daarom altijd voor voldoende kattenbakken in huis (minimaal één per kat plus één extra), maak de bakken dagelijks schoon en ververs het grit regelmatig. Let er ook op dat oudere katten of katten met gewrichtsproblemen makkelijk bij de bak kunnen komen. Door aandacht te besteden aan de kattenbak, verklein je de kans op blaasproblemen bij je kat aanzienlijk.

Gedragsproblemen

Gedragsproblemen kunnen een grote rol spelen bij het ontstaan van blaasproblemen bij katten. Stress, angst of negatieve ervaringen rondom de kattenbak kunnen ervoor zorgen dat een kat de bak gaat vermijden of buiten de bak gaat plassen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als een kat wordt aangevallen door een andere kat tijdens het gebruik van de bak, of als hij schrikt van harde geluiden. Ook pijn bij het plassen kan ervoor zorgen dat de kat de bak associeert met ongemak en op zoek gaat naar andere plekken. Het is belangrijk om te beseffen dat katten niet onzindelijk zijn uit boosheid of jaloezie, maar omdat er een onderliggende oorzaak is. Door stress te verminderen, een veilige omgeving te bieden en eventueel hulp van een gedragsdeskundige in te schakelen, kun je veel blaasproblemen voorkomen of oplossen. Zo help je jouw kat om weer zonder angst of pijn de kattenbak te gebruiken.

Diagnose en behandeling

De dierenarts start met het urineonderzoek en lichamelijk onderzoek. Bij obstructie wordt de plasbuis gespoeld onder narcose; bij bacteriële blaasontsteking schrijft men passende antibiotica en soms pijnstillers voor. Een speciaal dieet dat de pH verlaagt en mineralen oplost is onmisbaar bij blaasgruis. Laat de kat via natvoer en een drinkfontein meer drinken, zodat de urine verdund raakt en nieuwe kristallen uitblijven.

Bij chronische stress kan de arts kalmerende supplementen of zelfs medicatie aanraden. In zeldzame gevallen is een operatie nodig om blazen of hardnekkige blaasstenen te verwijderen. Goede nazorg en regelmatige controle-urine houden herhaling tegen.

Preventie en oplossingen

• Kattenbak gebruiken wordt aantrekkelijker als de bak ruim, open en brandschoon is. Reinig met heet water, geen agressieve geurtjes.

• Bied meerdere waterbronnen; laat de katten met een fontein spelen zodat ze automatisch méér drinken.

• Geef een speciaal dieet ter voorkoming van blaasgruis; overleg welk voer bij jouw kat past.

• Minimaliseer stress: vaste routines, voldoende verstop- en klim-plekken en spel-momenten verlagen de kans op medische oorzaak door spierspanning of hormonale schommelingen.

• Weeg de kat maandelijks en houd een dagboek bij van kattenbak-bezoek; bij afwijkingen trek je sneller aan de bel.

Conclusie

Een kat die vaker dan normaal naar de kattenbak gaat of helemaal niet kan plassen, kan lijden aan blaasontsteking, blaasgruis of erger: een volledige verstopping van de plasbuis. Door tijdig urine opvangen, snel een dierenarts te raadplegen en daarna met speciaal dieet, hygiënische bak, veel drinken en stress-management aan de slag te gaan, voorkom je herhaling en houd je jouw kat gezond én zindelijk.

Neem elke verandering in plasgedrag serieus, want de juiste oorzaak achterhalen is de sleutel tot een vlotte genezing.